Տաթևի վանքը հիմնադրվել է IV դարում: Վանքի գլխավոր՝ Սբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցին կառուցվել է 895–906 թթ.-ին՝ Հովհաննես եպիսկոպոսի նախաձեռնությամբ: 895 թ.-ին Տաթևի վանքը դարձել է համահայկական մշակութային կենտրոն, որտեղ գործել է Տաթևի համալսարանը՝ Հովհան Որոտնեցու և նրա աշակերտ Գրիգոր Տաթևացու ջանքերով: Վանքին կից մատենադարանը (X դար) գոյատևել է մինչև 1911–1912 թթ., իսկ փրկված 140 ձեռագիր մատյանները տեղափոխվել են Էջմիածին, ապա՝ Մատենադարան: Համալսարանին կից գործել է նաև Տաթևի հայտնի մանրանկարչության դպրոցը: 906 թ.-ին կառուցվել է «Գավազան» ճոճվող հուշասյունը:
1974–1998 թ.-ին համալիրն ամբողջությամբ վերանորոգվել է: Զբոսաշրջությունը զարգացնելու նպատակով 2010 թ.-ին կառուցվել է Տաթևի վանք–Հալիձոր ճոպանուղին՝ 5,7 կմ երկարությամբ:
Մկրտիչ Համբարձումյան 