Մտերիմների օգնությունըտենց ասված поддержка :հավատանլ և հասնել իր կազմած երազանքներին և այլն ամեն մարդ դա պետք է հաղթահարի:
Վարժություններ
Վարժություն 1։ Վերաբերականները խմբավորե՛լ ըստ տեսակների։
Բարեբախտաբար, արդարև, անշուշտ, միայն, ահավասիկ, ի դեպ,
անպատճառ, ահա,անպայման, իսկապես, իրոք, հիրավի, ո՛չ, չէ՛, գուցե, երևի,
իմիջիայլոց, թերևս, կարծեմ, կարծես, միգուցե, այնուամենայնիվ, մի՞թե, արդյոք,
երանի, ցավոք, նույնիսկ
, մանավանդ, մինչև իսկ, գեթ, լոկ, գոնե, կարծես թե,
սոսկ, միայն թե, անկասկած, հապա, մի, համենայն դեպս, այսուհանդերձ։
հաստատական-անշուշտ,անպայման,իրոք,անկասկած,անպայման,իսկապեսըւ
Ժխտական-ոչ,չէ,
Երկբայական-գուցե, երևի, թերևս, կարծեմ, կարծես, կարծես թե, միգուցե, մի՞թե, արդյոք
Զգացական-բարեբախտաբար, դժբախտաբար, երանի, ցավոք
սաստկական-նույնիսկ, մանավանդ, մինչև իսկ
Սահմանախակման-գեթ, լոկ, գոնե, միայն, սոսկ, միայն թե
2. Կազմել նախադասություններ` գործածելով անկասկած, նույնիսկ, այնուամենայնիվ, կարծես թե, ցավոք, իրոք, մանավանդ, միմիայն վերաբերականները:
3.Բառաշարքում գտնել իմաստով իրար մոտ վերաբերականները:
Իհարկե-անկասկած, ասես, լոկ-միայն, դժբախտաբար-, իրավամբ, հիրավի, տարաբախտաբար, անշուշտ, անտարակույս, կարծես:
Վարժություն 1։ Գրե՛լ երեք այնպիսի ձայնարկություն, որոնցով հնարավոր
լինի կազմել այլ խոսքի մասեր։
Վարժություն 2։ Գտնե՛լ ձայնարկությունները (առոգանության նշանները
դրված չեն) և խմբավորե՛լ ըստ տեսակների։
Վայ-զգացողական, խշշալ, ձայն տալ-կոչական, ծուղրուղու-բնաձայնական, հեյ-կոչական, հարայ կանչել-կոչական, ճռռոց, օֆ-զգացողական, քչքչոց-նաձայնական,
ծիվ-ծիվ-բնաձայնական, բզզոց-բնաձայնական,, ախ-զգացողական, վաշ-վիշ, ճռվողյուն-բնաձայնական, ուխայ, թրըխկ, շրխկոց։
3.Յուրաքանչյուր շարքում ընդգծիր երեք ձայնարկություն, որոշի’ր տեսակը:
Մի՞թե, օխա՜յ, հա՜յ, ե՞րբ, տը՜զզ, չէ՛
է՛հ, որքա՜ն, ծո՛, ո՛չ, խը՜շշ, չէ՞ որ
այնպե՜ս, պահո՜, այո, չու՛, չլինի՞ թե, բը՜ռռ:
4.Գրիր այն ձայնարկությունները, որոնցից կազմվել են հետևյալ բառերը:
Չրխկալ-չրխկ
ծվծվալ-ծիվծիվ
կռկռոց-կըռ-կըռ
վայել-վայ
թշթշոց-թշ-թշ
ծլնգոց-ծլընգ
թրխկոց-թրխկ
տզզոց-տզզ
թխկոց-թխկ
բզզալ-բզոց
շրխկան-շըռխկ
5. Բառաշարքում առանձնացրո’ւ զգացական, կոչական և նմանաձայնական ձայնարկությունները:
Ա. ուհ, օհ, վույ, ուֆ, ախ, ուռա, օյ, հայ, յա
զգացական
Բ.հեյ, հարայ, ըհը, հոպ, տո, այ
կոչական
Գ.ղա-ղա, կըռ, փըրխկ, ջու-ջու, բըզզ, խըշշ, տըզզ,
նմանաձայնական
6. Դարձվածաբանական բառարանից վայ, ախ, հարայ ձայնարկություններով դուրս գրի’ր դարձվածքներ և նշի’ր նրանց արտահայտած նշանակությունները:
- Ինչ է ազատությունը
Ազատությունը դա ,երբ քեզ չեն կառավարում, երբ դո ազատ որոշման իրավունք ունես :- Ազատություն տեսակները
1.կարծիքի ազատություն
2.խոսքի ազատություն
3.ընտրության ազատրություն
4.անկախության ազաատություն
5.շարժման ազատություն
6.կրթական ազատություն
7.միավորման ազատություն
8.կրոնական ազատություն- Գրել պատումներ ազատության համար պայքարած հայ հերոսների մասին:
- Ազատության թեմայով ֆոտոշարեր, տեսանյութեր,
Առաջադրանքներ
1) ա) Ո՞ր հավասարումն են անվանում երկու անհայտով առաջին աստիճանի հավասարում: Բերեք օրինակներ:
2x-5y+2=0
բ) Ի՞նչն են անվանում ax+by+c=0 հավասարման լուծում, որտեղ a և b գործակիցներից գոնե մեկը հավասար չէ զրոյի:
2) Քանի՞ լուծում ունի x-y+1=0 հավասարումը:
3) Տրված a, b, c թվերով կազմեք առաջին աստիճանի երկու անհայտով հավասարում.
ax+by+c=0
ա) a=5, b=4, c=-2;
5x+4y-2=0
բ) a=0, b=-3, c=4;
0x+3y-4=0
գ) a=0, b=2, c=-1;
0x+2y-1=0
դ) a=-5, b=-1, c=0:
-5x+1y-0=0
4) Ցույց տվեք, որ (1;-1), (5;-7), (-3; 5) թվազույգերը 3x+2y-1=0 հավասարման լուծումներն են:
5) Գտեք հավասարման երեք լուծում.
ա) x+y-5=0;
2+3-5=0
բ) y-5=0;
5-5=0
գ) 2x-y+2=0:
6) (1;3) թվազույգը հավասարման լուծու՞մ է.
ա) 2x-3y+5=0
բ) -x+y-2=0
գ) x-y-6=0
դ) 7x-3,2y+4=0:
7) Տված հավասարումից y-ը արտահայտեք x-ով.
ա) x+y=5
բ) 2x-y=3;
գ) -3x+2y=7:
դ) -3,5x+2y=0,2:
Լրացուցիչ առաջադրանքներ
8) Տված հավասարումից x-ը արտահայտեք y-ով.
ա) -x+2y-3=0;
բ) -5x-y+7=0;
գ) 2x-0,3y-1=0;
դ) 54x-32y+4=0:
9) Կազմեք երկու անհայտով առաջին աստիճանի հավասարում հետևյալ պայմանից՝
ա) Երկու թվերի գումարը հավասար է 10:
բ) 2 լ կաթը և 3 բատոն հացը միասին արժեն 990 դրամ:
գ) Գրիչը մատիտից 700 դրամով թանկ է:
10) a-ի ի՞նչ արժեքի դեպքում (3; -2) թվազույգը 3x-ay-4=0 հավասարման լուծում է:
Եվ դարձյալ ծագող արևի շողերը մեծահոգաբար խաղում էին իրենց նուրբ թելերի հետ՝ իրենց հայացքով գրավելով այն ամենը, ինչ թաղված է հորիզոնում։ Եվ նորից նա արթնացավ արևի առաջին ճառագայթներով. թագավորական կերպով բարձրացրեց իր մետաքսյա մետաքսյա գլուխը, այնքան նրբագեղ կերպով ցուցադրելով բարակ, աներևակայելի երկա պարանոցի վրա, որը զարդարված էր զմրուխտ-նիֆրիտ վզնոցով: Նրանում ամեն ինչ այնքան ներդաշնակ էր, այնքան աներևակայելի, որ նույնիսկ թվում էր, թե դա չի կարող լինել մարդու, պարզ այգեպանի գործ։ Նրա ոտքը՝ բալերինայի պես նազելի, հաստատուն, առանց շարժվելու, կանգնած էր անշարժ։Եվ միայն նրա կանաչավուն գանգուրները, սիրախաղով, խաղում էին առավոտյան զեփյուռի հետ՝ ակնարկելով, որ նա ձանձրանում է, և նա ավելի ուրախություն չուներ, քան լսելով այս հավերժական ու անփոփոխ հայցորդների կողմից իրեն ուղղված հիացմունքի անընդհատ կրկնվող, երբեմն նույնիսկ ձանձրալի խոսքերը։ – քամին, և այգեպանը: Նա վստահ էր, որ ոչ մի տեղ իրեն հավասարը չունի, և ոչինչ չի կարող գերազանցել իր կատարյալ, անարվեստ գեղեցկությանը։Համաձայնեք, բոլորը, ովքեր նրա նման իրավիճակում էին, այլ կերպ մտածել չէին կարող։ Եթե դու լինեիր նրա տեղում, և եթե քեզ ամեն օր ասեին, որ աշխարհում քեզնից ավելի գեղեցիկ չկա, չկա ավելի նիհար, ավելի էլեգանտ, ավելի մաքրասեր… դու չե՞ս հավատա այս մարդու խոսքերին: Նրան այլ ելք չէր մնում, քան այս խոսքերը գնահատել: Այդպես էլ արեց նա… Այդպես արեցին բոլորը, բոլոր վարդերը այս հիասքանչ այգում, աճեցված մի ծեր այգեպանի կողմից, ում ձեռքերը ստեղծեցին արվեստի գործ, և արևի շոյանքները և քամու հիացմունքի խոսքերը տնկված: նրանց համոզմունքը, որ աշխարհում չկա ավելի լավ վարդ, քան նա, ում նրանք տալիս են իրենց անսահման սերը:
И снова лучи восходящего солнца щедро заиграли своими ласковыми прядами, покоряя своим взглядом все то, что утопает в горизонте. И снова проснулась она с первыми лучами солнца: подняла по-царски свою шелковисто-винную головку, так изящно, красующуюся на стройной, невообразимо длинной шейке, убранной изумрудно-нифритовым колье. Все в ней было настолько гармонично, настолько невообразимо, что даже казалось, не может она быть делом рук человека, делом рук простого садовника. Ножка ее, изящная как у балерины, стойко, не шелохнувшись, стояла неподвижно. И только зеленоватые локоны ее, кокетничая играли с утренним ветерком, намекая, что ей становится скучно, и нет ей больше отрады, как слушать вечно повторяющиеся, иногда даже приевшиеся слова восхищения в свой адрес от этих вечных и неизменных ухажеров — ветра, да садовника. Она была уверена в том, что нет ей равных нигде, и ничто не могло превзойти ее совершенную, безыскусную красоту. Согласитесь, все кто был в подобной ей ситуации не могли бы и думать иначе. Будь вы на ее месте, и если бы вам каждый день твердили, что нет на свете краше вас, нет стройнее, изящнее, породистее… вы не поверите словам этого человека?! Ей же не оставалось ничего, как принять эти слова за чистую монету. Так она и поступала… Так поступали и все они, все розы в этом дивном саду, взращенные старым садовником, чьи руки создали произведение искусства, а ласки солнца и слова восхищения ветра внедрили в них веру в то, что нет на свете лучше розы, чем та, которой они дарят свою бесконечную любовь․
1․Յուրաքանչյուր երկրում պատմականորեն ձևավորված հասարակական գործունեության ոլորտների ամբողջությունը կոչվում է. 0․5մ
1) համաշխարհային տնտեսություն+
2)տնտեսության ճյուղ
3) ոչ արտադրական ոլորտ
4) ազգային տնտեսություն
2․ Տնտեսության այն ճյուղերի ամբողջությունը, որոնք զբաղված են նյութական բարիքների արտադրությամբ, կոչվում է. 0․5մ
1) տրանսպորտ 3) գյուղատնտեսություն
2) ոչ արտադրական ոլորտ 4) արտադրական ոլորտ +
3․Համաշխարհային տնտեսության ձևավորման նախադրյալ չէ. 0․5մ
1) համաշխարհային շուկան + 3) մեքենայական արտադրությունը
2) ջերմային տրանսպորտը 4) աշխատուժը
4. Համաշխարհային տնտեսության զարգացման փուլերից չէ. 0․5մ
1) մինչագրարային փուլը + 3) ինդուստրիալ փուլը +
2) ագրարային փուլը+ 4) հետինդուստրիալ փուլը
5. Ոչ արտադրական ոլորտի ճյուղ չէ. 0․5մ
1) բեռնատար տրանսպորտը 3) պետական կառավարումը
2) գիտությունը 4) գովազդային գործակալությունը +
6. Արդյունաբերության առաջատար եռյակի ճյուղ չէ. 0․5մ
1) էլեկտրաէներգետիկան 3) թեթև արդյունաբերությունը
2) քիմիական արդյունաբերությունը 4) մեքենաշինությունը +
7. Արդյունաբերության հին ճյուղերից չէ. 0․5մ
1) ածխարդյունաբերությունը 2) պլաստմասսաների արտադրությունը +
3) տեքստիլ արդյունաբերությունը 4) նավաշինությունը
8․Ածխի արդյունահանմամբ առաջատար երկիրն է.0․5մ
1) ԱՄՆ–ը 3) Ռուսաստանը
2) Չինաստանը+ 4) Ուկրաինան
9․ Էլեկտրաէներգիայի ստացման ոչ ավանդական աղբյուր է. 0․5մ
1) ջերմային էներգիան 3) ատոմային էներգիան+
2) ջրային էներգիան 4) արեգակնային էներգիան
10․«Արտադրություն — արդյունաբերության ճյուղ» զույգերից ո՞րն է ճիշտ. 0․5մ
1) պլաստմասսայի արտադրություն — մետաղաձուլություն 2) կաուչուկի արտադրություն — էներգետիկա
3) պղնձի արտադրություն — քիմիական արդյունաբերություն 4) սարքաշինություն — մեքենաշինություն +
11․ Ավտոմեքենաշինությամբ առաջատար երկրներ են. 0․5մ 0
1) ԿԺԴՀ–ն և Կորեայի Հանրապետությունը 2) Իրանը և Հունգարիան
3) Ճապոնիան և ԱՄՆ–ը + 4) Արգենտինան և Չիլին
12․Բնութագրումով որոշել արդյունաբերության ճյուղը. 0․5մ
Արդյունաբերության այս ճյուղն ունի լայն հումքային բազա. բնական հանքային հումք, արդյունաբերության այլ ճյուղերի թափոններ: Ո՞ր ճյուղն է.
1) քիմիական արդյունաբերությունը + 3) մեքենաշինությունը
2) մետաղաձուլությունը 4) թեթև արդյունաբերությունը
13․Քիմիական արդյունաբերությանը բնորոշ չէ. 0․5մ
1) հումքային ընդարձակ բազայի առկայությունը + 2) նոր նյութերի ստեղծումը, որոնք բնության մեջ չեն հանդիպում
3) կոմբինացման մեծ հնարավորությունները 4) բնապահպանական տեսակետից անվտանգությունը
14․Արդյունաբերական մեկ ձեռնարկություն ունեցող բնակավայրը կոչվում է. 0․5մ
1) արդյունաբերական կետ 2) արդյունաբերական կենտրոն+
3) արդյունաբերական հանգույց 4) արդյունաբերական շրջան
15․Գյուղատնտեսական հողահանդակ չէ.0,25
1) վարելահողը 3) խոտհարքը
2) արոտավայրը 4) անտառը +
16․«Բուսաբուծության ճյուղ — մշակաբույս» զույգերից ընտրել սխալը. 0․25
1) հացահատիկային — բրինձ
2) կերային — ցորեն
3) բանջարաբոստանային — կաղամբ
4) տեխնիկական — շաքարի ճակնդեղ +
17. Հացահատիկային մշակաբույսեր չեն.0,25
1) կորեկը և գարին 3) բրինձը և եգիպտացորենը
2) վարսակը և ցորենը 4) արևածաղիկը և սոյան +
18․Թելատու տեխնիկական մշակաբույսեր են.0,25
1) եգիպտացորենը և շաքարեղեգը +3) ծխախոտը և բամբակենին
2) ջուտը և վուշը 4) բրինձը և արևածաղիկը
19. Ո՞ր պնդումն է ճիշտ. 0,5
1) Համաշխարհային անասնապահության առաջատար ճյուղը խոշոր եղջերավոր անասնապահությունն է: +
2) Լեռնային շրջանների անասնապահության հիմնական ճյուղը խոզաբուծությունն է:
3) Ոչխարաբուծությունը հիմնականում զարգանում է մերձքաղաքային գոտիներում:
4) Թռչնաբուծությունը անասնապահության ամենադանդաղ զարգացող ճյուղն է:
20․Սխեմատիկ տեսքով ներկայացնել տնտեսության ճյուղային կառուցվածքը և նկարագրել դրանցից մեկը։ 1,5մ
193.Ընդգծված դերանունները դարձրո՛ւ բայեր:
Օրինակ՝
Քայլող աղջիկ- աղջիկ, որը քայլում է:
Հեռացած ձմեռ-ձմեռը, որ հեռացել է:
Ա. Սլացող մեքենա-մեքենա որը սլանում է ,արևի շուրջը պտտվող մեքենա-մեքենա որը պտտվում է արեգակի շուրջ , թունելից դուրս եկող գնացք, պատրաստակամորեն հորը մտնող երեխա, փոշու ու մրի մեջ աշխատող մարդիկ:
Բ.Ընկած գրիչ, մոռացված երգ, թիթեռի հետևից ընկած երեխա, արձակված ու կախված վարագույր, լուծված խնդիր, գիշերվա անձրևից խոնացացած օդ:
194.Կետերը փոխարինի՛ր ապրել բայից կազմված դերբայներով (ապրելիս, ապրող, ապրած, ապրել):
Նրա… երկար ու ձիգ տարիների մասին ընդամենը մի երկու նախադասութ յան կարելի է պատմել:
Գետափին՝ զով ծառերի ստվերում… հիշում էր իր անապատը, խանձված ավազը:
Կարտոֆիլի արտում …բզեզն արագ բազմանում ու շարժվում առաջ՝ նոր տարածությունները գրավելու:
Ուզում էր քաղաքից դուրս ու մենակ՝…հեռու մի դաշտում:
Քանի՛ տարի… մեր երկրում ու չգիտե՞ս մեր օրենքները:
Եթե մի երկու ամիս էլ …այս խոնավ ու անարև երկրում, բոլորովին կմորանա՞ք մեր գյուղը:
Մի քանի օր այստեղ…ու կտեսնի, թե ի՞նչ դժվար է օրվա հոգսը հոգալը:
Այստեղ…ուրիշ ելք չունեմ:
Դու երկար…այս աշխարհում ու շատ բան ես տեսել, ինձ մի խորհուրդ տո՛ւր:
196.Տրված բայերը բաժանի՛ր երկու խմբի՝դիմավոր բայերի և դերբայների:
Փակել է-դիմավոր, մտնել-անդեմ, փակած-անդեմ, մտար-անդեմ, փակում եմ-դիմավոր, մտնում է-դիմավոր, փակեցիր-անդեմ,մտած-անդեմ, փակի՛ր-անդեմ, մտնեիր-անդեմ, փակելիս-անդեմ, մտնելիս-անդեմ, կփակենք-անդեմ, մտի՛ր-անդեմ, պիտի փակեք-դիմավոր, մտել էինք-դիմավոր, փակել էիր-դիմավոր, պիտի մտնի-դիմավոր:
197.Տրված նախադասություններն այնպես փոխի՛ր ժ,որ դիմավոր բայը դառնա համակատար դերբայ(իս վրջավորությամբ:)
Օրինակ
Երբ կենդանիների պահպանության խնդիրն էին լուծում, բազում դժվարությունների հանդիպեցին:-Կենդանիների պահպանության խնդիրը լուծելիս բազում դժվարությունների հանդիպեցին:
Երբ գետափին զբոսնում էր, հանկարծ շների հալածվող մի եղջերու տեսավ:
Երբ երկրորդ խողովակաշարն էին կառուցում, պարզեցին, որ դա էլ բավարար չի լինելու:
Երբ գետակն անցնում էր, որս անող մի գայլաձուկ տեսավ:
Երբ լսում էր ընկերոջ պատմությունը, փորձում էր պատկերացնել, թե ինքն ի՞նչ կաներայդ պայմաններում:
Երբ ինչ-որ բան կամ ինչ-որ մեկին գնահատում ես, կտրուկ ու ծայրահեղ մի՛ լինիր:
Երբ փորձում էր ըմդամենը մի փոքր սխալ էր արել.ու ոչինչ չէր ստացվել:
198.Տրված բայերից համակատար դերբայներ ստացի՛ր և դրանցով նախադասություններ կազմի՛ր:
Չափել, շարժվել, կապել, մտնել, տեսնել:
199.Տրված անորոշ դերբայների բացառական և գործիական հոլովներով(ուց, ով վերջավորությամբ ձևերով) նախադասություններ կազմի՛ր:
200.Կետերի փոխարեն պահանջված ձևերով գրի՛ր փակագծում դրված բայերը:
…ձայնը գլուխն էրգցում:(երգել- ե՞րբ)
Ձիու սիրտը պայթել էր քոտակի համար…:(վախենալ-ինչի՞ց)
Թեյը…թափեց:(տանել-ե՞րբ)
Կենսախինդ մարդիկ վախենում են լուրջ կամ տխուր կամ ծանր…:(երևալ-ինչի՞ց)
Ու Մոսկվա- առաջ մի երկու օրով ման է գալիս հարզատ վայրերում:(գնալ-ինչի՞ց)
Մեղր… մի կաթիլ գետին թափեց: (լցնել-ե՞րբ)
Մկրտիչ Համբարձումյան 