Մենք այս շաբաթ այցելելու ենք Մատենադարան ,դա շատ հին ձեռագրերի պահոց է, որի մի մասը նաև թագարան է այցելուների համար :
Մենք թանգարանում տեսնելու ենք ամենամեծ գիրքը , որի վերնագիրն է Մշո Ճառընտիր(1200-1202թթ):
Նաև մենք տեսնելու ենք որդան կարմիրը, այն ժամանակ նրանով ներկում էին թագավորների թիկնոցները : Ամենաորակով ներկն է :Որդան կարմիրը գրանցված է կարմիր գրքում :
Մատենադարանը կոչել են Մեսրոպ Մաշտոցի անունով: Այն նաև հին ձեռագրերի գիտահետազոտական ինստիտուտ է:
Make up sentences with the given word combinations(կազմել նախադասություններ հետևյալ բառակապակցություններով)՝
tall houses,
My country have many tall houses.
small houses
There are small tables in the small houses.
big gardens
I always visit big garden in my city.
a beautiful country.
Armenia is a beautiful country .
Հայաստանում աղբյուրները շատ են բարձր լեռնային գոտիներում։
Ակներ
Ակներ անվանումով աղբյուրներ կան Սյունիքի մարզում՝ համանուն գյուղից 2,5 կմ հյուսիս, Ձագեձորիբարձունքներում, որտեղից ստացվում են Գորիս քաղաքի ջրամատակարարման զգալի մասը։
Արճակ
Արճակ անվանումով աղբյուր է եղել Արևմտյան Հայաստանում՝ Վանի նահանգի Արճակ գյուղի մոտ։ Հայկական մի ավանդությամբ իբր Արճակ լճակում բնակվող հրեղեն կինը մշտապես այս աղբյուրում էր լողանում, իսկ աղբյուրի ջուրը խմողը բորբոքվում է անարատ սիրով և ձեռք է բերում քաղցր երգելու ունակություն։
Արջաղբյուր
Արջաղբյուրը գտնվում է Հայաստանի Տավուշի մարզի Կենաց լեռների լանջերին, Տավուշ գետի ձախափնյակում, Տավուշ գյուղից 2 կմ արևմուտք։
Գազանաղբյուր
Գեղարքունիքի մարզի Կաղնուտ գետի միջին հոսանքի աջափնյակում գտնվում է Գազանաղբյուրը։ Այն տեղակայված է Վարդանիքար լեռան հյուսիսային լանջին, Արծվաշեն գյուղից 2,5 կմ հարավ։
Եռացող[խմբագրել
Եռացող անունով աղբյուր գոյություն ունի Գեղարքունիքի մարզում, Քարագետի ձախափնյակում, Աղբերք գյուղից 3,5 կմ հյուսիս-արևելք։
Երիցաղբյուր
Երիցաղբյուրը գտնվում է Վայոց ձորի մարզում, Գնիշիկ գետի աջափնյակում, Գանձակ գյուղից 2,5 կմ հարավ-արևմուտք, որտեղ գտնվում է նաև Կզավորը, իսկ 2,5 կմ հարավ-արևելք` Խազազը։
Երիցաջուր[խմբագրել
Երիցաջուր անվանումով երկու աղբյուր է հանդիպում։ Մեկը գտնվում է Գեղարքունիքի մարզում՝ Դրախտիկ գետի ձախափնյակում, Դրախտիկ գյուղից 1,5 կմ հարավ, մյուսը՝ Վայոց ձորի մարզում՝ Կզավոր գետի աջափնյակում, Գնիշիկ գյուղից 2 կմ հարավ-արևմուտք։
Երկաթաղբյուր
Գեղարքունիքի մարզում՝ Պահաբլուր լեռնագագաթից հյուսիս-արևելք, գտնվում է Երկաթաղբյուրը։ Այն տեղակայված է Ծովասար գյուղից 1 կմ արևմուտք։
Էսանի Խփնով
Նման անվանումով աղբյուրներ են եղել Արևմտյան Հայաստանում՝ Էրզրումի նահանգի համանուն գավառում։ Տեղակայված են եղել Խոտրջրի շրջանում՝ Չալխա լեռան փեշերին։
Թոխովպա աղբյուր
Արցախի տարածքում՝ միջնադարյան Վարանդայի մելիքության խաչման գոտում գտնվել է Թոխովպա աղբյուրը, որի մասին պատմական տեղեկություններ չեն պահպանվել։
Իշխանաղբյուր
Սյունիքի մարզի հարավում՝ Մեղրու լեռների հյուսիսային լանջերին, գտնվում է Իշխանաղբյուրը։ Այն տեղակայված է Խուստուփ լեռից 6 կմ հարավ-արևմուտք։
Լանջակունք
Լանջակունք անունով Սյունիքի մարզում մեկ այլ աղբյուր գտնվում է Բարգուշատի լեռներում` Վերին Գեղավանքգյուղից 1,5 կմ հյուսիս֊արևելք։ Այստեղից է սկիզբ առնում Սևաշերտ գետակը։
Լեզգու աղբյուր
ՀՀ Տավուշի մարզում` Վերին Կարմիրաղբյուր գյուղի հանդամասում, գտնվում է Լեզգու աղբյուրը։ Համաձայն ավանդության` լեզգիների ժամանակ հայերը փախչում են սարը, օթևան շինում իրենց համար ու թաքնվում։ Սարի վրա մի լավ աղբյուր են գտնում, թփերով ծածկում ու թաքուն օգտվում նրա ջրից։ Այդ աղբյուրին մինչև հիմա Լեզգու աղբյուր են ասում։
Լճաղբյուր[խմբագրել
Վայոց ձորի մարզում` Վայքի լեռների հարավային լանջերին, գտնվում է Լճաղբյուրը։ Այն տեղակայված է Հորադիսգյուղից 4 կմ արևմուտք։
Լուսաղբյուր
Վայոց ձորի մարզում` Խաչիկ գյուղից 3,5 կմ հյուսիս֊արևմուտք գտնվում է Լուսաղբյուրը, որը հայտնի է նաև որպես Կեոզլու։ Վերջինս այդպես է կոչվել, քանի որ, ավանդության համաձայն, մի կույր մարդ, լվացվելով այս աղբյուրի ջրով, վերականգնում է տեսողությունը։
Խոտորակն
Այս աղբյուրը գտնվում է Արարատի մարզում` Խոսրովի անտառ արգելոցի տարածքում։ Տեղակայված է Վեդիքաղաքից 2 կմ հյուսիս։
Կապտաղբյուր
Կապտաղբյուր անվանումով աղբյուրը գտնվում է Սյունիքի մարզում` Հարժիս գյուղից 6,5 կմ հյուսիս-արևելք։ Տեղակայված է Սյունիքի բարձրավանդակում` Փոքր Հովվաբլուր լեռան արևելյան լանջին, ։
Կենացջուր
Կենացջուր անունով աղբյուրը գտնվում է Լոռու մարզում` Արքայանիստ լեռան հյուսիսարևելյան լանջին։ Տեղակայված է Կաճաճկուտ գյուղից 8 կմ հյուսիս-արևելք։
Կզվեր[խմբագրել
ՀՀ Տավուշի մարզում` Այգեհովիտ գյուղից հարավ, գտնվում է Կզվեր աղբյուրը։ Ավանդության համաձայն` Ուզունթալա գյուղում ապրել է մի գեղեցիկ հայ աղջիկ։ Հարևան գյուղի թուրք բեկը ծառաներով գալիս է նրան առևանգելու։ Հայրը թաքցնում է աղջկան անտառի խորքում, աղբյուրի մոտ։ Բեկի ծառաներն ասում են՝ «Աղջիկդ տուր կըզ վեր»։ Սա զենքով դիմադրում է և կոտորում բոլորին։ Բեկը թողնում փախչում է։ Դրանից հետո աղբյուրը կոչվում է Կզվեր։
Հարսնաղբյուր
Այսպիսի անվանումով աղբյուր կա Սյունիքի մարզում` Հարսնաջուր գետի ձախափնյակում։ Տեղակայված է Խնձորեսկ գյուղից 6 կմ հարավ-արևելք։
Հերներ[խմբագրել
Հերները գտնվում է Կոտայքի մարզում` Գեղամա լեռների արևմտյան լանջերին։ Տեղակայված է Լեռնանիստ գյուղից 2 կմ հյուսիս-արևելք։
Հինաղբյուր
Տեղակայված է Սյունիքի մարզում` Կուճիգետի ձախափնյակում։ Գտնվում է Ներքին Հանդ գյուղից 0,5 կմ հյուսիս-արևելք։
Յոթնաղբյուր
Յոթնաղբյուրը, որը հայտնի է նաև Եդդիբուլաղ, Եդիբուլաղ, Ետիպուլագ անվանումներով, աղբյուրների համալիր է ՀՀ Սյունիքի մարզում` Գորիս–Սիսիան ճանապարհին։ Գորիս քաղաքը Ակներից բացի խմելու ջուրը ստանում է նաև այս աղբյուրներից։ Համաձայն ավանդության, ժամանակին այստեղ յոթ սյուների վրա հանգչող մի վանք է եղել, Լենկ Թեմուրը եկել քանդել է վանքը, որի ամեն սյան տակից սկսել է մի աղբյուր բխել։
Նորաղբյուր
Գտնվում է ՀՀ Սյունիքի մարզում, Կուճիգետի աջափնյակում։ Տեղակայված է Ներքին Հանդ գյուղից 0,5 կմ հարավ-արևելք։
Չամչի աղբյուր
ՀՀ Գեղարքունիքի մարզին հարող Արծվաշեն գյուղում գտնվում է Չամչի աղբյուրը։ Անվանումը, ըստ ավանդության, կապված է մի երիտասարդի հետ, ով իր սիրած աղջկան տեսնելու համար միշտ չամիչ է լցնում գրպանները և գալիս այստեղ ու սպասում նրան։
Վարարաղբյուր
Գտնվում է ՀՀ Գեղարքունիքի մարզում` Արտիջուր գետի ձախափնյակում։ Տեղակայված է Միջնասար լեռան հարավարևմտյան լանջին` Արծվաշեն գյուղից 4 կմ հարավ-արևմուտք։
Տիրոջաղբյուր
Գտնվում է ՀՀ Գեղարքունիքի մարզում` Ճարտար լեռնագագաթից հյուսիս-արևելք։ Տեղակայված է համանուն գետակի ակունքում` Ծովասար գյուղից 2 կմ հարավ-արևմուտք։
Քալոյի աղբյուր
Գտնվում է ՀՀ Տավուշի մարզում` նախկին Իջևանի շրջանի Ծաղկավան գյուղում։ Ավանդության համաձայն` ջուր չունեցող գյուղում Քալո անունով մեկի կինը երազ է տեսնում, որ իրենց տնից ներքև, հողի տակ աղբյուր կա։ Քալոն մի քանի օր շարունակ փորում է այդ տեղը և գտնում աղբյուրը։ Գյուղը դուրս է գալիս ծանր վիճակից և ակունքը գտնողի անունով կոչվում է Քալոյի աղբյուր ։
Գործնական աշխատանք՝
Նախադասություններն ավարտի՛ր:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, բայց հավը հարձակվեց աղվեսի վրա:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, թեև աքլորը միամիտ չէր:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որը սպասում էր իր տիրոջը:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որին գայլն էր խորհուրդ տվել:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որից պետք է գումար վերցներ:
Քաղցած աղվեսը աքլորին համոզում էր, որովհետև շատ էր քաղցած:
Քաղցած աղվեսը աքլորին համոզում էր, երբ տեսնում էր իր ճանապարհին:
Քաղցած աղվեսը աքլորին համոզում էր, որ նրան ուտեր:
Oրինակ՝
12 կմ 400 մ+8 կմ 750 մ=20 կմ 1150 մ=21 կմ 150 մ
12 կմ 200մ+8 կմ 950 մ =21 կմ 150m
10 մ 26 սմ+5 մ 84 սմ =16m 10 sm
4 տ 600 կգ+5 տ 400 կգ =10 t
11 սմ 7 մմ+5 սմ 8 մմ =17 sm 5mm
5 ժ 35 ր+7 ժ 45 ր=13 ժ 20 ր
5 ժ +12ժ 25 ր=17ժ 25ր
2 օր 10 ժ+3 օր 15ժ = 6օր 1ժ
26 ր 40 վ+20 ր 30 վ=47 ր10վ
15 դմ 4 սմ+12 դմ 8 սմ=28դմ 2սմ
16 դմ 6 սմ+8 սմ=17դմ 4սմ
23 ց 62 կգ+4 ց 50 կգ=28ց 12կգ
29 ց+2 ց 60 կգ=31ց 60կգ
13 կմ+2 կմ 950 մ=15կմ 950մ
10 մ 26 սմ+5 մ 84 սմ=16 մ 10 սմ
4 տ +15 տ 800 կգ=19տ 800կգ
Oրինակ՝
10 սմ 6 մմ- 3 սմ 15 մմ=9 սմ 16 մմ-3 սմ 15 մմ=6 սմ 1 մմ
20 սմ 5 մմ-7 սմ 9մմ=12սմ 6մմ
18 դմ 5 սմ-10 դմ 9 սմ =7դմ 6սմ
26 դմ 5սմ-12 սմ=25դմ 3սմ
22 մ 4 սմ-14 մ 56 սմ=7մ 48սմ
32 մ-11 մ 80 սմ=20մ31սմ
17 կմ-9 կմ 650 մ= 7 կմ459 մ
12 կմ 750 մ-10 կմ=2կմ 750մ
18 ց 62 կգ-5 ց 92 կգ=12ց 70կգ
10 ց-5 ց 60 կգ =4ց 45կգ
22 տ- 20 տ 750կգ=2տ 750կգ
32 տ 200 կգ-850 կգ =31 350
Խնդիրներ․
Մովսես Խորենացին իր գրած «Հայոց պատմության» մեջ Տորք Անգեղին ներկայացնում է բարձրահասակ, կոպիտ կազմվածքով, մեծ ուժի տեր հսկա, որին տգեղության պատճառով Անգեղյա են կոչել։ Նա ձեռքով ապառաժներ է ճեղքել, եղունգներով տաշել, դարձրել տախտակներ և դարձյալ եղունգներով դրանց վրա արծիվներ քանդակել։ Հարձակվել է թշնամու նավերի վրա, ժայռեր է պոկել, նետել նրանց ետևից, և առաջացած ջրերի ալեկոծումից նավերը խորտակվել են կամ հեռուները շպրտվել:
Անգղ անունը բացատրում են կամ որպես այն կրողի տգեղությունից ծագող, կամ էլ անգղ թռչունի հետ են կապում:
Տորք Անգեղը՝ հայոց բարձր լեռների հսկան, որի ծագումը Հայկի սերնդից է սկսվում, երբեք հասարակ մարդու նման չէր: Ահռելի էր նա և այնքան ուժեղ, որ հիսուն գոմեշի չափ էր նրա ուժը: Նա մի հովիվ էր, բայց ոչ հասարակ: Առյուծները և վագրերը նրան տեսնելիս՝ մոտ էին գալիս. կարծելով, թե նա էլ է գազան: Տորք Անգեղը չէր գործածում ո՜չ թուր և ո՜չ նետ, միայն իր տեսքով էր ազդում: Բայց երբ թշնամին երես էր առնում, նա այն ժամանակ դիմում էր ուժին: Գարունը Տորքին տխրություն բերեց: Օրեր, գիշերներ թափառում էր նա. տխուր աչքերով արևին նայում: Աստղիկ աստվածուհին վերևից տեսավ նրան ու մոտ եկավ:
— Աս՛ա ինձ, եղբա՛յր,- ասաց Աստղիկը,- ինչո՞ւ են խոնավ աչքերդ անհուն:
— Ո՛վ, Դիցուհի՜: Միայն ես եմ անսեր, մենակ՝ աշխարհում: Եվ ո՞վ կսիրի ինձ:
— Մի՜ հուսահատվիր, մեծ հսկա՜: Դու սե՞ր ես փնտրում. նա քեզ է սպասում՝ Հայկանուշը:
Տորքը քուն մտավ ու տեսավ նրան իր երազի մեջ: Նա գեղեցիկ էր և շատ նազելի: Տորքն արծվի նման թռչում է առաջ՝ աղբյուրի դիմաց մի բերդ էր կանգնած: Տորքը դռները բախեց: Բախում է, բայց չեն բացում: Երկաթե դուռը հսկան կոտրեց: Չքնաղ օրիորդը մոտեցավ և, իբր ինքն իրեն, այսպես ասաց.
— Եթե այդպես է, ուրեմն գնա և բեր ինձ համար քսան գերի հսկա:
Տորքը գնաց հսկաների մոտ ու ամեն ինչ պատմեց: Եվ հսկաները երգով ու պարով ճանապարհ ընկան: Երբ Հայկանուշը աղմուկը լսեց, տնից իսկույն դուրս եկավ, գնաց ընդառաջ: Նա տեսավ Տորքին հսկաների հետ, որոնք գերի էին, բայց երգում ու պարում էին: Եվ Հայկանուշը զարմացավ, քանի որ նա գերի էր ուզել, այլ ոչ երգ ու պար: Հսկաների նահապետն էլ Հայկանուշինասաց, որ շատ ավելի լավ է, երբ սիրելին ուժի փոխարեն ցույց տա սեր: Եվ Հայկանուշը գլուխը կախեց ու համաձայնություն տվեց առանց մենամարտի:—Ես կհրամայե՜մ,- ասաց ծերուկը,- որ մեր օրենքով մրցեք իրար հետ, բայց… սիրո զենքով:Եվ կաղնի պսակներն առավ ծերունին, օրհնելով դրեց երկուսի գլխին…ՈՒ ամուսնացրեց:
Պատասխանի՛ր հետևյալ հարցերին
Անգղ անունը բացատրում են կամ որպես այն կրողի տգեղությունից ծագող, կամ էլ անգղ թռչունի հետ են կապում:
Նա պատմիչ էր:
Աստղիկ աստվածուհի
Դյուցազուն նշանակում է քաջ և ուժեղ մարդ :Վահագն
Առաջադրանքներ՝
1.Բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր հետևյալ բառերը՝
շիվ- Բարակ ու դալար ճյուղ,
պայտ –Բանող անասունների (ձիու, ջորու, էշի, նաև եզան) սմբակի կամ կճղակի չափսով ու ձևով պատրաստված մետաղյա թիթեղ, որ խփում են սմբակին (կճղակին) վնասվելուց և սայթաքումից
պաշտպանելու համար:
մարգ – Բանջարանոցում ակոսներով առանձնացված հողակտոր
մանգաղ –Գյուղատնտեսական ձեռքի գործիք
մաճ –Արորի կոթը, որից բռնելով մաճկալը վար է անում:
2.Բանաստեղծության ո՞ր տողերը քեզ դուր եկան և ինչո՞ւ։
Ինձ դուր եկավ, որ ոնց թոռնիկը պատմում էր իր պապիկի մասին :
3.Շարունակի՛ր (հետո ի՞նչ եղավ):
Արթնացա, երբ արևն արդեն ծագել ու շողերը ներս էր գցել պատուհանիցս: Արագ հագնվեցի ու վազեցի դեպի խոհանոց: Շտապում էի: Գնացի կանգառ , արագ նստեցի երթուղային տաքսի:
Это один из немногих хищников с ярко выраженным половым диморфизмом. Самцы не только значительно крупнее самок, но и обладают гривой, которая у некоторых подвидов достигает большого развития и покрывает плечи, часть спины и грудь. Окраска льва жёлто-серая с различными оттенками, грива часто того же цвета, что и шкура, но бывает тёмная, даже чёрная.
Лев занимает одно из главных мест в человеческой культуре. Изображения этих животных известны со времён палеолита, о чём свидетельствуют наскальные рисунки в пещерах Ласко и Шове. Львы были популярны в культуре в античные времена и в Средневековье, они нашли своё отображение в скульптуре, живописи, на национальных флагах, гербах, в мифах, литературе и фильмах.
Волк, или серый волк, или обыкновенный волк — вид хищных млекопитающих из семейства псовых . Наряду с койотом , обыкновенным шакалом и ещё несколькими видами составляет род волков . Кроме того, как показывают результаты изучения последовательности ДНК и дрейфа генов, является прямым предком домашней собаки, которая обычно рассматривается как подвид волка . Волк — одно из самых крупных современных животных в своём семействе: длина его тела (без учёта хвоста) может достигать 160 см, длина хвоста — до 52 см, высота в холке — до 90 см; масса тела может доходить до 80 кг.
Крупное непарнокопытное млекопитающее (лат. «Equus caballus»), одомашненное и широко использующееся человеком для передвижения верхом, перевозки тяжестей и т. п. ◆ Долгое время лошади были в числе экономически наиболее важных для человека домашних животных.
Մկրտիչ Համբարձումյան 