Հայկական լեռնաշխարհի ժայռապատկերներ

Ժայռապատկերները քարանձավների պատերին, առաստաղներին, ժայռերի և քարերի մակերեսներին փորագրված կամ նկարված հնագույն պատկերներ ու տեսարաններ են, որոնք արվել են հին քարի դարից մինչև միջնադար:

Հայաստանի ժայռապատկերները քանակով, տեսականիով, ոճով ու բովանդակությամբ բացառիկ են Հին Արևելքի մշակութային համատեքստում: Հայկական լեռնաշխարհում առ այսօր վկայված է ավելի քան 100 000 ժայռապատկեր, որոնք առանձնակի խտությամբ տեղակայված են Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի (Ուխտասար), Վայքի (Ջերմուկի լեռներ), Գեղարքունիքի (Աժդահակ), Կոտայքի (Պայտասար, Զառ), Արագածոտնի (Ոսկեհատ, Արագած լեռ, Կաքավաբերդ) և այլ մարզերում:Ժայռապատկերները հիմնականում տարածված են բարձր լեռնային շրջաններում` ծ.մ. 2000-3000 մ բարձրությամբ վայրերում, սակայն առկա են նաև նախալեռնային և հովտային` ծ.մ. 1000-2000 մ բարձրությամբ շրջաններում:

Ըստ թեմատիկայի՝ դրանք կարելի է ստորաբաժանել.

  1. Որսի ու ռազմի տեսարաններ:
  2. Անասնապահական (ընտելացում‚ վարժեցում) և երկրագործական (վար) տեսարաններ:
  3. Ծիսական արարողություններ‚ մարզական ու պարի տեսարաններ:
  4. Նախնիների, աստվածությունների, դիցաբանական հերոսների, բարի ոգիների պատկերներ: Սրանցում առանձնանում է կայծակնացայտ աստվածության կերպարը:
  5. Կենդանիների պատկերներ՝ այծ, ցուլ, եղջերու, հովազ, տուր, զուբր, վիթ, ձի, շուն, գայլ, աղվես, վարազ, արջ, օձեր, ջրլող թռչուններ:
  6. Առասպելական արարածներ՝ վիշապներ, հրեշներ, հեքիաթային էակներ:
  7. Ծառ ու ծաղկի, պտուղների պատկերներ:
  8. Մայրության, սրբազան բեղմնավորման, պտղաբերության ու ժամանակի պաշտամունքն արտացոլող պատկերներ: Ուշագրավ է նախամոր կերպարը, որը համահունչ է շումերական առասպելի Նամմու նախամոր կերպարին:
  9. Փոխադրամիջոցներ (սայլ, նավակ, սահնակ) և կառուցվածքներ (ոռոգման ցանցեր, թակարդներ, արգելապատնեշներ, խորհրդավոր կառույցների հատակագծեր):
  10. ՀՀ Գեղարքունիքի մարզ, Սև սար,
    ժայռապատկեր, Ք.ա. V-III հազ., բազալտ
    (լուս.` Կ. Թոխաթյանի)Զենքեր, գործիքներ և հարմարանքներ՝ նիզակ, կապարճ, գուրզ‚ մահակ‚ վահան, կեռիկ, արոր, օղապարան, ցանց, ուռկան:
  11. Շրջակա միջավայրի անշարժ տարրեր՝ սակավ են՝ լեռ, գետ, լիճ, աղբյուր պատերները: Գերակշռում են բնության երևույթները՝ կայծակ, անձրև, ծիածան:
  12. Կան տարատեսակ նշաններ, գաղափարագրեր ու խորհրդանշաններ, որոնք հիշեցնում են պիկտոգրամաներ, ինչպես նաև հնագույն տառեր:
  13. Ժայռապատկերների մի խումբ ստեղծվել է ժամանակի ու տարածության մեջ կողմնորոշման նպատակով՝ օրացույց, տեղանքի ու երկնակամարի քարտեզներ:
  14. Մեծաթիվ են սոլյար նշանները: Առանձնանում է տիեզերքի, մասնավորապես Կաթնածիր համաստեղությունը պատկերող ժայռաքանդակը, որը եզակի երևույթ է:

Մաթեմատիկա 01.10.2020

  1. Թվերը  պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտիր ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը․
    ա․  [21; 28] =84

21=3*7
28=4*7
3*7*4=84 


  1. բ․   [84; 108] =756
    3*4*7=84
    3*4*9=108
    3*4*7*9=972
    գ.  [160; 260] 2080
    4*5*8=160
    4*5*13=260
    4*5*8*13=2080
    դ․ [14; 35; 42]
    2*7=14
    5*7=35
    2*3*7=42
    2*7*5*2*3=

    ե․ [15; 40; 45] 30
    3*5=15
    2*2*5*2=40
    3*3*5=45
    2*3*3*5=360
  2. Շրջանաձև վազքուղու մեկնարկային կետից միաժամանակ միևնույն ուղղությամբ դուրս եկան երկու հեծանվորդ։ Քանի՞ րոպեից նրանք նորից կհանդիպեն մեկնարկային կետում, եթե նրանցից մեկը մի լրիվ պտույտը կատարում է 8 րոպեում, մյուսը՝ 10 րոպեում։
    8=2*2*2
    10=2*5
    2*2*2*5=40
  3. Դասարանի աշակերտներին հավասարապես բաժանեցին 161 տետր և 230 գիրք։ Քանի՞ աշակերտ կա դասարանում։
    161=7*23
    230=2*5*23
    23
  4. Թվերը  պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտիր ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը․
    ա․  [23; 31]
    23*31=713
    բ․   [32; 35]
    32*35=1120
    գ.  [54; 126] 6
    3*3*3*2=54
    3*3*2*7=126
    3*2=6
    դ․ [48; 36; 54]
    3*2*2*2*2=48
    3*6*2=36
    3*9*2=54
    3*2*2*2*6*9=1296
    ե․ [51; 68; 85]։
    3*17=51
    4*17=68
    5*17=85
    3*17*4*5=1020

Կոմիտասյան օրեր

Առաջ
Այսօր, նորեն, դեմքիդ վրա գիշեր է կաթել,
Շանթ ու կայծակ ճայթելեն.
Սրտիդ խորեն արյուն կեռա՝ ամպեր են պատել,
Հուր ու փայլակ սայթելեն։

Սրտով բարի,
Հոգիդ արի՜,
Որ քու նավը
Չըշվարի:

Կյանքի կռիվ՝ ճիշտ դատելով՝
Կանաչ, խռիվ միշտ զատելով։

Դեպի առա՛ջ.
Հեռի՛ հառաչ։

Տնային

Տնային 2

Փորձի՛ր պատմել նկարը:

Ի՞նչ երևույթներ ես տեսնում նկարում:

Առաջին նկարում մոլեկուլը նոր տաքանում է :Երկրորդ նկարում մոլեկուլի վրա ջուր են լցնում և նա հալվում է:Իսկ երորդում մոլեկուլները տաքացումից փոքրանում են և փոշի է դառնում, իսկ վերջինում ջուրը վերցրեցին և նա սկսեց կրակի տաքացումից մեծանալ և գույնը փոխել:

Ամենափոքր բազմապատիկ

Posted on Բնական թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ կոչվում է այն ամենափոքր թիվը, որը անմնացորդ բաժանվում է երկու թվերի վրա: Մի քանի բնական թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը կարելի է գտնել դուրս չգրելով թվերի բոլոր բազմապատիկները, այլ՝  1. Երկու թվերը վերլուծել պարզ արտադրիչների: 2. Դուրս գրել բոլոր պարզ թվերը, որոնք կան գոնե մեկ վերլուծության մեջ: 3. Դուրս գրած պարզ թվերը վերցնել վերլուծություններից և հաշվել ստացվածների արտադրյալը:

Օրինակ՝

Ունենք՝ 12=2⋅2⋅3
15=3⋅5 Այս վերլուծություններում պատահում են 2,3,5 թվերը, ընդ որում 2-ը երկու անգամ է հանդիպում : Դրանք առանձնացնենք և բազմապատկենք՝ 2⋅2⋅3⋅5=60 Պատասխան՝  [12;15]=60։Ցանկացած երկու փոխադարձաբար պարզ a և b բնական թվերի համար տեղի ունի հետևյալ հավասարությունը՝ [a;b]=a⋅b  

Առաջադրանքներ

  1. Թվերը  պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտիր ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը․
    ա․  [21; 28]=7*2*3=84
    21=3*7
    28=2*2*7

    բ․   [84; 108]
    84=2*
    գ.  [160; 260]
    դ․ [14; 35; 42]
    ե․ [15; 40; 45]
  2. Շրջանաձև վազքուղու մեկնարկային կետից միաժամանակ միևնույն ուղղությամբ դուրս եկան երկու հեծանվորդ։ Քանի՞ րոպեից նրանք նորից կհանդիպեն մեկնարկային կետում, եթե նրանցից մեկը մի լրիվ պտույտը կատարում է 8 րոպեում, մյուսը՝ 10 րոպեում։
  3. Դասարանի աշակերտներին հավասարապես բաժանեցին 161 տետր և 230 գիրք։ Քանի՞ աշակերտ կա դասարանում։
  4. Թվերը  պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտիր ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը․
    ա․  [23; 31]
    բ․   [32; 35]
    գ.  [54; 126]
    դ․ [48; 36; 54]
    ե․ [51; 68; 85]։

    Լրացուցիչ առաջադրանք
  5. Թարգմանչական տոնին ընդառաջ թարգմանել հատված “When Magic Gave Way to Numbers” նյութից