Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Պարզեցնել ամբողջ արտահայտությունը.

ա) (5ab²+4b³)(3ab³-4a²)-18a²b³=15a²b⁵-20a³b²+12ab⁶-34a²b³

բ) (x³+x²y+xy²+y³)(x-y)-x²y(x-y)=x⁴+2x²y²-x³y-y⁴

գ) a²(a²-b²)-(a³b+3)(a-4)=𝑎4−𝑎2𝑏2−(𝑎3𝑏+3)(𝑎−4)

դ) 6(x-1)(x+1)+2(x+1)(x²-x+1)=2(𝑥+1)(𝑥2+2𝑥−2)

ե) (x+2)(x2-2x+4)-x(x-3)=

2) Հաշվեք ամբողջ արտահայտության արժեքը x=-10 դեպքում.

ա) 3x-8

բ) 3x²+4x+5

գ) x⁴-3x³+2x²-1000

դ) -x³+x²+1:

Առաջադրանքներ (տանը)

3) Գինեգործը իր գինին հիմնականում վաճառում է 30 և 50 լիտրերով և դրա համար օգտագործում է հենց համապատասխան տարողության տարաներ: Գնորդներից մեկը ցանկանում է գնել 10 լիտր գինի: Ինչպե՞ս գինեգործը չափեց այդ 10 լիտրը՝ օգտագործելով միայն սեփական տարաները:
30-50=20
50-20=30
50-30=20
30-20=10

4) Գտեք ամբողջ արտահայտության արժեքը a=-1; b=2; c=3 դեպքում.

1.-6
2.-84
3.18
4.-518
5.-19
6.!!!!

5) Հաշվեք արտահայտության արժեքը.

Գործնական աշխատանք

1. Դո՛ւրս գրել ածականները. դրանցից երեքը գործածե՛լ
նախադասություններում։
Այս գետի ափին, այս ուռենու տակ
Իմ մանկությունն է անցել երազուն,
Խաղացել է նա գետում այս հստակ,
Ոսկի է փնտրել այս տաք ավազում։
Նա թառել է այս ծառերին դալար,
Երկյուղով մտել այրերը այս մութ
Ու կածաններում այս օձագալար
Թափառել է նա մինչև մայրամուտ։
Եվ իր ծիծաղի ալիքներն է ջինջ
Տվել նա մի օր ջրերին այս խենթ,
Որ ուրախ երգով տարել ամեն ինչ
Ու, սակայն, ոչինչ չեն բերել էլ ետ։
…Ամեն ինչ այստեղ նույնն է մնացել,
Նույն ալիքներն են գալիս ու գնում,
Եվ միայն ուռին ջրին կռացել,
Մի ինչ-որ կորած բան է որոնում։

2.Գտնե՛լ այն ածականները, որոնց գերադրական աստիճանը
–գույն մասնիկով չի կազմվում։
Բարձր, մեծ, տաք, նվազ, թանկ, լավ, ուժեղ, ազնիվ, զվարթ, խոշոր, հին,
բարակ, կոշտ, ուրախ, նոր, քաղցր։

3. Գրե՛լ տրված գոյականներից յուրաքանչյուրին բնորոշող
երեք ածական։
Նկար-գեղեցիկ,բարդ,տգեղ
այգի-ծաղկավոր,գեղեցիկ,մեծ
ծաղիկ-ալ,խոշոր,վառ
գիրք-հետաքրքիր,հաստ,բարակ,
գորգ-մեծ,փոքր,փափուկ

4.Գտնե՛լ որակական ածականները. կազմե՛լ նախադասություններ՝
գործածելով դրանք:
Բարձր, մարմնագույն, աշակերտական, ամուրի, թունդ, լեռնային, բրդյա,
պղտոր, տխուր, վճարովի, ցածր, դեղին, ժլատ, նարնջագույն, պատանեկան,
ջրալի, դաշտային, թավշյա, ասվե, ուրախ, քաղցր, անվճար։

 5. Գտնե՛լ ածականները և դրանցով կազմել բառակապակցություններ:

Աղոտ, դերձակ, դժվարին, հոգատար, մանրահատակ, կավ, հաճարենի,
հյուսնություն, լսարան, հանգամանորեն, երկաթ, պողպատե, սնահավատ, դետալ,
գործունյա, բարեգութ, դաժան, ատլաս, չիթ, փայտե, կաղապար, շրջանակ, թղթե:

1.Օգտագործելով բաժակ, կշեռք և կշռաքարեր՝ .ինչպե՞ս կարելի է  որոշել, թե որն է ավելի մեծ ջրի, թե կաթի խտությունը?
Պետք է չափել քաշը, քանի որ խտությունը մեծ կլինի , եթե զանգվածը մեծ լինելի:

2.Պղնձի դետալը տաքացրեցին։ Փոխվեցին արդյոք այդ դեպքում դետալի զանգվածը, ծավալը և խտությունը: Պատասխանը հիմնավորե՛ք.
Զանգվածը չի փոխվում, բայց փոխվում է ծավալը,դա նրանից է,որ տաքացնելիս նյութի մասնիկների միջի հեռավորությունը փոխվում է:

3.Ջուրն առավելագույն խտությունն ունի 4 ° C-ում: Ինչպե՞ս են փոխվում ջրի զանգվածը, ծավալը և խտությունը, երբ այն սառչում է 4-ից մինչև 0 ° C:
Սկսում է թեթևանալ,փոխում է ծավալը, բնականաբար կփոխվի խտությունը:

4.Փակ գլանում գտնվող գազը սեղմում են: Փոխվու՞մ է արդյոք այդ դեպքում  գազի մոլեկուլների զանգվածը, գլանում եղած գազի զանգվածը: Արդյո՞ք բալոնում գազի խտությունը փոխվում է?

մեծանում է

5. 59գ զանգվածով կարտոֆիլն ունի 50սմ3 ծավալ: Որոշեցեք կարտոֆիլի խտությունն ու այն արտահայտեք կգ/մ3-ով:
59=0.059 կգ
50=0.5 մ
0.059:0.5=0.118 կգ/մ³

6.125 սմ3 ծավալով թուջե գունդն ունի 800 գ զանգված: Արդյոք այս գունդը հոծ է, թե՞ խոռոչ ունի:
800:125=6.4 գ/սմ³
թուջե գունդ= 7 գ/սմ³
6.4<7
խոռոչ ունի

7. 461,5 գ զանգվածով մետաղի կտորը 65 սմ3 ծավալ ունի։ Ի՞նչ մետաղ  է դա:
461.5:65=7.1 գ/սմ³ Ցինկ-Zn

8. 1լ ծավալով արևածաղկի ձեթն ունի 920 գ զանգված։Գտե՛ք ձեթի խտությունը։ Արտահայտեք այն կիլոգրամներով մեկ խորանարդ մետրի համար (կգ/մ3):
1լ=1000 սմ³=10 մ³
920 գ=0.92 կգ
0.92:10=0.092կգ/մ3

9. Պղնձե կշռաքարի զանգվածը 0,5կգ է: Ինչ զանգված կունենա նույն ծավալով երկաթե կշռաքարը:
10.Պահածոյի տուփերի պատրաստման համար օգտագործվող թիթեղը պատում են անագի բարակ շերտով. թիթեղի 200սմ3 մակերեսի համար ծախսվում է 0, 45 գ անագ: Ինչ հաստություն ունի անագի շերտը:

11.Վերելակի բեռնատարողությունը 3տ է: Քանի երկաթե թիթեղ կարելի է բարձրացնել վերելակով, եթե յուրաքանչյուր թիթեղի երկարությունը 3մ է, լայնությունը 60սմ, իսկ հաստություը 4մմ:

1. Запиши словосочетания с данными существительными. Обозначь падеж существительных.

Привет (кому?) (брат, сестра) брату, сестре
Радовался (чему?) (весна, праздник) весне, празднику
Писать (чем?) (перо, мел) пером, мелом
Рассказывать (о ком?) (лиса, сова, ёж) о лице ,о сове, о еже
Урожай (чего?) (овёс, пшеница) овса, пшеницы
Рассказ (кого?) (ветеран, гость) ветерана ,гостья

2. Спиши текст. В каждом предложении подчеркни основу. Над существительным укажи, в каком падеже оно употреблено.

Стоят суровые морозы. Реки и озера одеты плотным ледяным ковром. Январский лес спит под теплой шубой. В глубокий снег спрятались маленькие елочки.

Но и в суровое время года кипит в лесу жизнь. Следы рассказывают о ней. Под широким кустом ночевал заяц. На полянке ныряли в пушистый снег тетерева. Здесь прошел величавый лось.

3. Впиши подходящие по смыслу предлоги, укажи все падежи существительных.

Добежать до реки, подъехал к заводу, летел над полем, читал о животных, смотрел эту картину, нашёл этот портфель, поставил на полку, ушёл с другом, увидел под кроватью, поздравление для мамы, поскакал по дороге.

4. Определи падеж имён существительных, вставь нужную букву в окончании.

Работает в бригаде, заподозрил в измене, сшила для куколки, подготовился к работе, сделал для букашки, остался без клюшки, стоял около аптеки, сделал из щепка, лежат в книге, направился к остановке, ел без вилки, пробежал по травинке, отказался от повязки, застряла в бочке .

5. Определи у существительных род, число, падеж.

Образец: По степи – по чему? (степь), ж.р., ед.ч., Д.п.

по болоту___ж.р, ед.ч.,_ Д.п________________

на ветках__ж.р., мн.ч., ___________________

из гнезда___ср.р. , ед.ч. , Род.п__________________

перед учителем___м. р ., ед.ч. , Тв.п_____________

над облаками_ср.р., мн.ч., Тв.п________________

в ненастье __ср.р., ед.ч., Д.п. __________________

для скворцов___м.р., мн.ч., Р. п_______________

к солнцу__ср.р., ед.ч., Д.п____________________

об улыбке______ж.р., ед.ч., Пр.п_______________

про сказки___ж.р., мн.ч., Р.п__________________

около метро___ср.р., ед.ч., Р.п________________

Նախագիծը հրապարակիր առանձին նյութով։

>> Ո՞վ է Ֆիբոնաչին, պատմիր Ֆիբոնաչիի մարդու և գիտնականի մասին։

>> Ներկայացրո՛ւ Ֆիբոնաչիի դերը մաթեմատիկայում։

>> Ֆիբոնաչիի հաջորդականության առեղծվածը։ Ներկայացրո՛ւ հետաքրքիր ինֆորմացիա։
Լեոնարդո Պիզանո միջնադարյան Եվրոպայի առաջին խոշոր մաթեմատիկոս։ Ավելի շատ հայտնի է Ֆիբոնաչի (Fibonacci) անունով։ Այս անվան ծագման պատմության շուրջ կան տարբեր վարկածներ։ Ըստ առաջինի, նրա հայրը՝ Գիլերմոն հայտնի էր Բոնաչի («անձնվեր») անունով, իսկ ինքը՝ Լեոնարդոն կոչվեց filius Bonacci (բառացիորեն թարգմանած «անձնվերի որդի»)։ Իսկ ըստ մյուս վարկածի Fibonacci-ն ծագում է Figlio Buono Nato Ci արտահայտությունից, որը թարգմանաբար նշանակում է «ծնողին արժանի զավակ»։

Ֆիբոնաչիի հայրը առևտրական հարցերով հաճախ էր լինում Ալժիրում, և Լեոնարդոն այնտեղ մաթեմատիկա էր ուսումնասիրում արաբ ուսուցիչների մոտ։ Ավելի ուշ նա եղավ Եգիպտոսում, Սիրիայում, Սիցիլիայում։ Լեոնարդոն ուսումնասիրում էր իսլամական երկրների մաթեմատիկոսների աշխատանքները։ Նա նաև ծանոթացել էր անտիկ դարաշրջանի և հնդիկ մաթեմատիկոսների ձեռքբերումներին։ Ձեռք բերված գիտելիքների հիման վրա Ֆիբոնաչին գրեց մի շարք գիտական աշխատություններ, որոնք շատ մեծ ձեռքբերումներ էին համարվում միջնադարյան Եվրոպայի գիտության մեջ։ XIX դարում Պիզայում գիտնականի պատվին տեղադրվեց արձան։
Գիտնականի պատվին անվանվել է թվային շարք, որում ամեն հաջորդ թիվ հավասար է նախորդ երկուսի գումարին։ Այս թվային հաջորդականությունը կրում է Ֆիբոնաչիի թվեր անվանումը։
Այս թվերը ներկայացրեց 1202 թվականին Լեոնարդո Ֆիբոնաչչին, ով հայտնի է նաև որպես «Լեոնարդո Պիզացի»։ Սակայն հենց 19-րդ դարի մաթեմատիկոս Լուկասի «Ֆիբոնաչչիի թվերը» դարձավ համընդհանուր օգտագործելի։ Այնուամենայնիվ այդ թվերը հիշատակվել են ավելի վաղ՝ 1135 թվականին Գոպալան և Խեմաչանդրան `1150 թվականին։

Ֆիբոնաչիի թվերի հերթականությունը որոշվում է հետևյալ կերպ՝

• F₀ =0
• F₁=1
• F_n =F_n-1+ F_n-2

1) Կատարեք բազապատկում

1)(2x-3)(9x²+12x+5)=2x(9x²+12x+5)-3(9x²+12x+5)=18x³-3x²-26x-15

2) (a+3)(a²-3a+9)=a(a²-3a+9)+3(a²-3a+9)=a³+27

3)(3x-4)(2x²-x+3)=3x(2x²-x+3)-4(2x²-x+3)=6x³-11x²+13x-12

4) (4z²+1)(5-z²)=4z²(5-z²)+1(5-z²)=19z²-4z⁴+5

5)(3-5y³)(2-4y³)=3(2-4y³)-5y³(2-4y³)=6-22y³+20y⁶

6) (2x³+x²)(4x²-5x³)=2x³(4x²-5x³)+x²(4x²-5x³)=3x⁵-10x⁶+4x⁴

7) (4y³+2y²-1)(y+3)=y(4y³+2y²-1)+3(4y³+2y²-1)=4y⁴+14y³-y+6y²-3=

8)(4x²-xy+2y²)(3x-5y)=3x(4x²-xy+2y²)-5y(4x²-xy+2y²)=12x³-23x²y+11xy²-10y³

2) Բազմանդամը վերլուծեք արտադրիչների.

1)(x+y)(a+b)
2)(m-2)(n-3)
3)(2a-3)(1-b)
4)(7x-2)(x+2y)
5)(2x+3y)(x+2y)
6)(a+b)(a-b)
7)(x-y)(3-a)
8)(a-b)(b+3)
9)(a+1)(a+b)
10)(2x-1)(a-1)

3) Պարզեցրեք.

1)6xa²-8xa+10x-6a³+8a²-10
2)2x⁴+2x³+14x-8

Լրացուցիչ առաջադրանք՝

Նախագիծ՝ Ֆիբոնաչիի օրեր

Նախագիծը հրապարակիր առանձին նյութով։

>> Ո՞վ է Ֆիբոնաչին, պատմիր Ֆիբոնաչիի մարդու և գիտնականի մասին։

>> Ներկայացրո՛ւ Ֆիբոնաչիի դերը մաթեմատիկայում։

>> Ֆիբոնաչիի հաջորդականության առեղծվածը։ Ներկայացրո՛ւ հետաքրքիր ինֆորմացիա։

Կարդա’, կատարի’ր առաջադրանքները, պատրաստվի’ր քննարկման։

Ֆյոդոր Դոստոևսկի` «Տղան թաթիկով»:

Առաջադրանքներ`

1.Վերլուծի’ր պատմվածքը, առանձնացրո’ւ ասելիքը։
Պետք չէ ձեր գլուխը կորցնել և սկսել ալկոհոլ,թմրանյութ և այլն բաներ օգտագործել:

2.Պատմվածքից առանձնացրո’ւ ամենից տպավորիչ հատվածները։
Այս վայրի էակը երբեմն չի հասկանում ոչինչ՝ որտեղ է ապրում, ինչ ազգության է պատկանում, կա արդյոք աստված, կա արդյոք տիրակալ. անգամ այնպիսի բաներ են նրանց մասին պատմում, որ անհավանական է լսել, և, սակայն, ամենը փաստեր են:

3.Երեք նախադասությամբ գրի’ր մեկ այլ ավարտ, որը քո կարծիքով կհամապատասխանի
պատմվածքին։
Իմ կարծիքով հետո նրանց բռնում են :Եվ այն երեխանները ,որոնք այնտեղ էին նրանց ուղարկում են մանկատուն:Այնտեղից էլ սկսում է նոր կյանքը:

Սերմեր և ցողուններ

Ընձյուղի կառուցվածքը և նշանակությունը: Ցողուն, տերևԲույսի կարևոր օրգաններից է ընձյուղը:Ցողունը իր վրա դասավորված տերևներով և բողբոջներով կոչվում է ընձյուղ:

 Ընձյուղի գագաթին, որպես կանոն, գտնվում է գագաթային բողբոջը:Գագաթային ցողունի վերին մասը անվանում են աճման կոն: Աճման կոնի բջիջների բաժանման հաշվին ցողունն աճում է երկարությամբ: Դա կոչվում է գագաթային աճ: Ընձյուղի երկարությամբ դասավորված են կողմնային բողբոջները: Դրանցից զարգանում են կողմնային ցողուններ: Դա կոչվում է կողմնային աճ:

 Բողբոջը հանդիսանում է սաղմնային ընձյուղ: Բողբոջներից գարնանը ծլում են նոր և երիտասարդ ընձյուղներ: Այդ իսկ պատճառով տարբերում են բողբողջների երկու տիպ. 1. Վեգետատիվ բողբոջ`սկիզբ է տալիս տերևներով ցողունի:Վեգետատիվ բողբոջները սրածայր են, երկարավուն, պարունակում են սաղմնային տերևներ և ցողուն: 2. Գեներատիվ բողբոջ`սկիզբ է տալիս ծաղիկներով ցողունի:Գեներատիվ բողբոջները կլորավուն են, կարճ, պարունակում են սաղմնային ծաղիկներ: Բողբոջները միմյանցից տարբերվում են կառուցվածքով, չափսով, ձևով, գույնով, հոտով և այլ հատկանիշներով:   Բարդու բողբոջները բնորոշվում են կպչուն խեժով, սուր ծայրով, հաճելի հոտով: Ուռենու բողբոջները ծածկված են միայն մեկ, թասակաձև թեփուկով: Բռնչենու բողբոջները թեփուկներ չունեն: Արոսենու բողբոջները ծածկված են յուրահատուկ խավով: Սև հաղարջենու բողբոջներն օժտված են անուշահոտությամբ: Թանթրվենու բողբոջները, հակառակը, ունեն տհաճ հոտ: Լաստենու բողբոջներն ունեն կատվիկներ ու փոքր կոներ: Մի շարք բույսերի, օրինակ թարխունի, իմբիրի, կարտոֆիլի, սոխի, սխտորի դեպքում ընձյուղը առաջացնում է ձևափոխություններ, որտեղ կուտակվում են սննդանյութեր: ՈւշադրությունԸնձյուղի միջոցով բույսը կարող է բազմանալ:Ցողունը բույսի առանցքային օրգանն է: 

 Այն արմատի վերգետնյա շարունակությունն է: Ցողունը հիմնականում կատարում է հենարանի դեր ընձյուղի մյուս մասերի համար:ՕրինակՏերև, ծաղիկ, սերմ, պտուղ և այլն:Ցողունի միջոցով կատարվում է նյութափոխանակություն արմատի և տերևների կամ բույսերի այլ օրգանների միջև:Ցողունի կտրոններով բույսն ընդունակ է բազմանալ:Բույսերի հսկայական բազմության մի մասի ցողունները ուղղաձիգ են: Այսինքն աճում են վեր՝ առանց որևէ հենարանի: Ուղղաձիգ ցողունները լինում են՝ փայտացած (բոլոր ծառատեսակները և թփերը), խոտային (խոտաբույսերը): Որոշ բույսեր ունեն` սողացող, փաթաթվող, մագլցող և այլ տեսակի ցողուններ:Տերևը բույսի կարևորագույն օրգաններից է:Տերևը ապահովում է բույսի սննդառությունը, քանի որ կատարում է ֆոտոսինթեզ:Ֆոտոսինթեզը լույսի էներգիայի հաշվին ջրից և ածխաթթու գազից ածխաջրի սինթեզն է, որը կատարվում է քլորոֆիլի մասնակցությամբ և անջատվում է թթվածին:Տերևը կատարում է ջրի գոլորշիացում և կարգավորում ջրի քանակը: Տերևներով հնարավոր է բազմացում: 

  Բույսերի մեծ մասի տերևները կազմված են տերևակոթունից և տերևաթիթեղից: Տերևակոթունը տերևաթիթեղը ամրացնում է ցողունին: Տերևաթիթեղները տարբեր են ձևով, չափով, գունավորմամբ: 

Պարզ են այն տերևները, որոնց տերևակոթունի վրա կա մեկ տերևաթիթեղ (լորենին, կաղնին, բարդին, կեչին և այլն):Բարդ են այն տերևները, որոնց տերևակոթունի վրա կա մի քանի տերևաթիթեղ (մասրենին, մոշը, ելակը, ազնվամորին և այլն):