Երկրորդ պարապմունք

Պայքար Հռոմեական կայսրության ժառանգության համար ( էջ 7-9)։ Աշխատանք քարտեզով

395 թ-ին Հռոմեական կայսրություն բաժանված էր երկու մասի ՝ Արևմտյան և Արևելյան: 410 թ արևմտյան գոթերը գրավեցին Հռոմը : Ավելի ուշ 451 թ-ին հռոմեացիները գերմանական ցեղերի հետ պարտության մատնեցին հոներին : Սա կոչվեց Ժողովուրդների ճակատամարտ :
Հռոմեական բանակը հիմնականում կազմված էր գերմանացիներից , որոնք պահանջեցին հողհատկացումներ, բայց մերժվեցին : Սրանից օգտվեց նրանց հրամանատար Օդոակրը 476 թ. և տապալեց Արևմտյան հռոմեական կայսրության վերջին կայսրին : Նա էլ իր հերթին սպանվեց երկիր ներխուժած արևելյան գոթերի կողմից : 486 թ-ին ֆրանկների առաջնորդ Քլոդվիգը նվաճեց հյուսիսային Գալլիան, հետո նա մկրտվեց և ընդունեց քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն:

Վարժություններ
Վարժություն 1։ Առանց փակագծերի և փակագծերում տրված բաղա-
դրիչները, ըստ ընդունված կանոնների, գրել միասին, անջատ կամ գծիկով։
Արագ-արագ, հյուրընկալություն, յոթանասուներեք, տեղի-անտեղի,
մուգ կարմիր, հյուսիս արևելք, դեմ դիմաց, ուշ-ուշ, ըստ արժանվույն, դուրս
մղել, ծառից ծառ, քանի որ, կողք կողքի, կապտականաչ, մի քանի, լեփ
լեցուն, տեղից տեղ, լեռնաշխարհ, երկկենցաղ, սպիրտայրոց, երկու
երրորդ, փայտփորիկ, հյուսիսարևմտյան, ի սկզբանե, փոքր-ինչ, հողանցում, ծափ տալ, ոտքից գլուխ։

Վարժություն 2։ Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով բաց
թողած տառերը (նաև կրկնակ)։
ա) Վիշապագորգը հայկական գորգ է, որի շեղացանց հորինվածքում
բուսական ու կենդանական զարդանախշերի տարբեր զուգորդումներում
կարևորված է վիշապի վերա….արկված, ոճավորված կերպարը։ Վիշապագորգի
դաշտում երկայնակի կենտրոնական առանցքով դասավորված են բազմազան
հորինվածքներով վարդյակներ։ Վիշապները տեղադրված են այդ առանցքին
զուգահեռ երկու շարքում, յուրաքանչյուրում՝ երկուսից չորս հատ։ Նրանց մոտ
պատկերված են կենաց ծառեր։ Վիշապագորգին բնորոշ են մեծ չափերը,
երիզող մեկ զարդագոտին, տիրապետող չորս գույները՝ կարմիր, կապույտ,
շագանակագույն, փղոսկրագույն։

բ) Վիշապագորգի հիմնագույնը գերազանցապես վառ կարմիրն է՝
ստացված որդան կարմրից, որի արտադրության հիմնական վայրը եղել է
Արարատյան դաշտը։ Վիշապագորգերը համարվում են ոչ միայն հայկական, այլև
ողջ գորգագործության ամենահին խումբը։ Քսաներորդ դարի սկզբին
վիշապագորգը առաջին անգամ ուսումնասիրել են անվանի արևելագետ
արվեստաբաններ Ֆ. Մարտինը, Ֆ. Սարրեն և այլք, որոնք առանձնացրել են
արևելյալ գորգերի այդ խումբը և հայկական արվեստի մյուս բնագավառների
հետ ունեցած ընդհանրությունների հիման վրա բնորոշել դրանց անվանումն ու
հայ մշակույթին պատկանելը։

գ) Դարբնությունը հնագույն ժամանակներից հայտնի է եղել աշխարհի
գրեթե բոլոր ժողովուրդներին։ Հին հույները նույնիսկ ունեցել են
դարբնության աստված՝ Հեփեստոսը։ Դարբինները, ավելի վաղ շրջանում
պղինձը, ապա երկաթը կրակի վրա շիկացնելով և կռելով, պատրաստում էին

երկրագործական և արհեստագործական գործիքներ, տնտեսական ու
կենցաղային իրեր։ Երբ արհեստների զարգացմամբ ու տարաբաժանմամբ
պղնձագործությունն անջատվեց մետաղագործության մայր արհեստից,
դարբնություն համարվեց միայն երկաթի մշակման արհեստը։ Դարբիններն են
առաջին անգամ ձուլել պողպատը, հայտնագործել պղնձի օգնությամբ
պողպատը երկաթին զոդելու եղանակը։

դ) Դարբնությունը հարգված արհեստ է եղել Հին Հայաստանում։
Դարբնությունը համարվում էր կորովի մարդկանց արհեստ։ Հայերի համար
դարբնությունը ուժի, զօրության խորհրդանիշ էր։ Ըստ առասպելի՝ Արտաշես
արքայի որդի Արտավազդը, որը շղթայված էր Մասիսի վիհում, չար հոգի էր,
որը կարող էր դուրս գալ ու կործանել աշխարհը։ Դրա համար դարբինները
խփում էին սալին և ամրացնում Արտավազդի շղթաները։ Ընդհուպ մինչև
տասնիններորդ դարի վերջերը ժողովրդական հավատալիքը դարդնին
վերագրում էր գերբնական զօրություն, որն առնչվում է վաղնջական
ժամանակներից եկող մետաղի պաշտամունքին։

Առաջադրանքներ (դասարանում)

1) Ո՞ր միանդամներն անվանում նման:
Կատայալ տեսքի ոչ զրոյական  միանդամներն անվանում են նման, եթե նրանք իրար հավասար են, կամ տարբերվում են միայն իրենց գործակիցներով:

    Ինչպե՞ս ենք գումարում, հանում նման միանդամները:
Օրինակ ՝ 2ba+9ab=11ab
2ba-9ab=-7ab

2) Տրված միանդամների մեջ գտեք նմանները

ա) 2a³b;  3a⁴b²; 4a³b;  80a⁴b²; a³b;  –a⁴b²;  a;  -c;  6px; 6a⁴b²; –5px

բ)  0a²b³; –3a³b²; 0ab; 12a²b³; 2a³b²

3) Գտեք նման միանդամների գումարին հավասար միանդամը

ա) 3m+5m=8m

բ)  15a²b+14a²b+7a²b=36a2b

գ)  25b²c³+(-27)b²c³+7b²c³=5b2c3

4) Գտեք նման միանդամների տարբերությանը հավասար միանդամը

ա) a-3a=-2a

բ) 10b-18b=-8b

գ) 3bc-17bc=-14bc

դ) mk-3mk=-2mk

ե) 4b²c-12b²c=-8b2c

զ) 18a³b⁵-9a³b⁵=9a3b5

5) Կատարեք նման անդամների միացում

ա) 6a⁸b²+7a⁸b²+(-2)a⁸b²=11a8b2

բ) 0c²e⁵+4c²e⁵-16c²e⁵=-12c2e5

Առաջադրանքներ (տանը)

6) Գտեք նման միանդամների գումարին հավասար միանդամը.

ա)  3b+b+b=5b

բ) 32xyz²-44xyz²-12xyz²=-24xyz2

գ)  4ab+ab+23ab=28ab

7) Կատարեք նման անդամների միացում.

ա) 6,46a⁴k+2,14a⁴k-8,6a⁴k=0

բ) 7,14ax²+4,36ax²-12,8ax²=-1.3ax2

8) Տրված են կատարյալ տեսքի միանդամներ. որոշեք նրանց գործակիցները և աստիճանը

A)1 1/2a1
B)1b
G)-1c
D)4a1b
E)-2a
Z)20b2
e)10a2b1c1
J)7b1

9) Գրառեք

a)a2b2 g)2ab2 e)a3+b3
b)a³2b d)a2+b2 @) (ba)³
e)(a+b)² z)a2b2

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

10)

ա) Մտապահված թիվը 3-ի, 6-ի և 9-ի բաժանելիս ստացվող մնացորդների գումարը 15 է: Գտեք այդ թիվը 18-ի բաժանելիս ստացվող մնացորդը:
9.83

բ) Դպրոցում տեղի ունեցած երեք օլիմպիադաներից յուրաքանչյուրին մասնակցեց 50 աշակերտ, ընդ որում 60 աշակերտ մասնակցեց միայն մեկ օլիմպիադայի, իսկ 30 աշակերտ` ճիշտ երկու օլիմպիադայի: Քանի՞ հոգի մասնակցեց բոլոր օլիմպիադաներին:

1. Ստորեւ բերված նյութերից ո՞րն է սենյակային պայմաններում հեղուկ.
   1) կերակրի աղ,
   2) կերակրի սոդա,
   3) սպիրտ, 4) օսլա:

2. Թվարկված նյութերից ո՞րն է օրգանական.
1) ջուր,
2) գլիցերին,
3) կերակրի աղ, 4) սոդա:
3. Ինչպե՞ս պետք է հանգցնել սպիրտայրոցի բոցը.
1) փչելով,.

2) թասակով ծածկելով,
3) ջրով,
4) նշված բոլոր եղանակներով:
4. Եթե խառնուրդը բաղկացած է տարբեր խտություններով միմյանց մեջ չլուծվող հեղուկներից, ապա ինչպե՞ս կարող ենք բաժանել բաղադրիչները.
1) զտումով,
2) պարզվածքազատումով, 3) շոգիացումով,
4) բաժանիչ ձագարով:

5. Խառնուրդների բաժանման ո՞ր եղանակն է օգտագործվում քամած մածուն պատրաստելիս.
1) թորում,
2) զտում,
3) շոգիացում, 4) պարզեցում:

6. Ստորեւ բերված նյութերից ո՞րն է սենյակային պայմաններում հեղուկ.
1) ջուր
2) կերակրի աղ
3) քացախ

4) օսլա: